Aanscherping fusietoezicht in de zorg

21 februari 2020

Bij brief van 18 februari 2020 informeerde minister De Jonge (VWS) de Tweede Kamer over zijn voornemen het fusietoezicht in de zorg aan te scherpen. De maatregelen moeten worden bezien tegen de achtergrond van wetsvoorstel 34445 "Positionering taken NZa", waarin wordt voorgesteld de zorgspecifieke fusietoets van de NZa over te hevelen naar de ACM. De minister denkt in het bijzonder aan twee maatregelen:

1. Fusies waarbij één van de zorgaanbieders over aanmerkelijke marktmacht (AMM) beschikt, worden in bepaalde zorgsectoren verboden, tenzij hier substantiële voordelen tegenover staan; en
2. Een fusieaanvraag wordt niet in behandeling genomen indien de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) een maatregel heeft opgelegd bij een fusiepartij, tenzij de fusie nodig is om een faillissement af te wenden.

Ad 1. Verbod van fusies waarbij één van de zorgaanbieders over AMM beschikt, tenzij…
Dit houdt concreet in dat een zorginstelling met AMM niet meer kan fuseren met een andere zorginstelling, tenzij deze aantoont dat hier substantiële voordelen tegenover staan. Dit betekent dat ook in een situatie dat er geen mededingingseffect is en marktmacht niet wordt vergoot als gevolg van een fusie, deze fusie toch kan worden verboden als een van de betrokken zorgaanbieders voor de fusie al marktmacht heeft. Dit, in tegenstelling tot de huidige situatie, waarin ACM moet aantonen dat als gevolg van de fusie marktmacht ontstaat, dan wel wordt vergroot om een fusie te kunnen verbieden.

De minister erkent dat deze maatregel zonder nadere afbakening onwerkbaar zou zijn omdat veel zorgaanbieders beschikken over een machtspositie op een (deel)markt. Hij stelt daarom voor aan te sluiten bij de huidige (verlaagde) zorgspecifieke omzetdrempels uit het algemene concentratietoezicht en het verbod enkel te laten gelden voor bepaalde deelsectoren. Dit houdt in dat het voorgestelde verbod enkel geldt, indien de voorgenomen fusie betrekking heeft op een aangewezen deelsector én:

• alle betrokken ondernemingen gezamenlijk een jaaromzet hebben van €55 miljoen of meer, en
• minstens twee van de betrokken ondernemingen in Nederland ieder een jaaromzet hebben van €10 miljoen of meer, en
• minstens twee van de betrokken ondernemingen ieder €5,5 miljoen omzet of meer behalen met het verlenen van zorg.

Aldus bestaat alleen een uitzondering voor zorgfusies waarbij AMM speelt, indien of (i) een hele kleine zorgaanbieder (zorgomzet <€5,5 miljoen en/of totale Nederlandse omzet < €10 miljoen) betrokken is, of (ii) niet ten minste twee zorgaanbieders betrokken zijn of (iii) sprake is van (moeilijk aan te tonen) efficiënties. De bewijslast voor deze uitzonderingen ligt bij de zorgaanbieders. 

Ad 2. Een fusieaanvraag wordt niet in behandeling genomen indien de IGJ een maatregel heeft opgelegd bij een fusiepartij, tenzij …
Deze maatregel houdt in dat indien blijkt dat één van de fusiepartijen een aanwijzing of maatregel opgelegd heeft gekregen van de IGJ, de fusieaanvraag niet in behandeling wordt genomen, tenzij de fusie nodig is om een faillissement af te wenden.

Opmerkelijk is overigens dat de minister hierbij aangeeft: "Idealiter zou een fusie worden getoetst op de gevolgen voor kwaliteit van zorg, waarbij een fusie gewoonweg alleen is toegestaan als deze leidt tot betere kwaliteit. Er zijn echter geen voldoende concrete en objectieve criteria om de gevolgen voor de kwaliteit voorafgaand een fusie te voorspellen." De minister lijkt hiermee aan te geven dat het niet mogelijk is vooraf aan te tonen dat een voorgenomen fusie goed is voor de kwaliteit van zorg. Dit is echter precies wat de minister van de fuserende partijen verwacht aan te tonen, als zij willen betogen dat een fusie waarbij één van de zorgaanbieders marktmacht heeft, vanwege substantiële voordelen toch zou moeten doorgaan. Hiermee geeft de minister dus al aan hoe (onmogelijk) hoog de lat ligt om onder de "tenzij-uitzondering" van de maatregel beschreven onder ad 1 te vallen.

Lees hier de volledige Zorg News Update van week 8.

Monitoring wetsvoorstellen Zorg

Op onze website vindt u een overzicht van de aanhangige en recent in werking getreden wetsvoorstellen in de zorg. Per wetsvoorstel kunt u de volledige naam, actuele status en bijbehorende documenten raadplegen. Zo heeft u een volledig en actueel overzicht van de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving in de zorg.

Klik hier voor de monitoring wetsvoorstellen Zorg.

Zie ook het jaaroverzicht, waarin alle wetswijzigingen in de zorg van 2019 beschreven zijn.

Meld u aan voor de Houthoff News Updates