Meer diversiteit in top van grote ondernemingen

14 februari 2020

Het kabinet voelt zich genoodzaakt ingrijpende maatregelen te treffen om diversiteit in de top te vergroten. In Nederland verschuift de benadering van genderdiversiteit in het bestuur en de raad van commissarissen van ondernemingen van de tot nu toe gebruikelijke principle-based benadering naar een rule-based benadering. Er wordt een verplichte quotumregeling voor de raad van commissarissen van beursvennootschappen ingevoerd en ook andere grote ondernemingen zullen maatregelen moeten nemen om diversiteit te vergroten. Deze nieuwsbrief geeft een overzicht van de laatste ontwikkelingen.

De regering kondigt invoering van nieuwe maatregelen aan

Op 7 februari 2020 heeft de Nederlandse regering aangekondigd op korte termijn met een wetsvoorstel te komen dat voorziet in het volgende:

• alle Nederlandse beursgenoteerde bedrijven worden verplicht tot een vertegenwoordiging van mannen en vrouwen van elk ten minste 30% in de raad van commissarissen. Een nieuwe benoeming die niet bijdraagt aan het halen van de 30% is nietig;
• alle andere grote Nederlandse bedrijven moeten met passende en ambitieuze streefcijfers komen voor de top en subtop van het bedrijf. De bedrijven moeten een plan maken hoe ze de streefcijfers gaan halen en transparant zijn over de resultaten;
• voor de publieke en semipublieke sector komt een vergelijkbare regeling.

Wij verwachten dat eerst een voorontwerp van het wetsvoorstel in consultatie wordt gebracht en het pas daarna wordt ingediend bij de Tweede Kamer. Als de Tweede Kamer het wetsvoorstel heeft aangenomen, wordt het ingediend bij de Eerste Kamer voor definitieve vaststelling. Aangezien dit proces enige tijd in beslag zal nemen, verwachten wij niet dat de wet voor 2021 in werking treedt.

Wettelijke streefcijferregeling vervallen per 1 januari 2020

Welke regels kenden we tot voor kort? Per 1 januari is de wettelijke streefcijferregeling voor grote vennootschappen vervallen. De regeling verplichtte grote vennootschappen om te streven naar een samenstelling van het bestuur en de raad van commissarissen waarbij ten minste 30% van de leden vrouwen waren en ten minste 30% mannen. De regeling was gebaseerd op het 'pas toe of leg uit'-principe. Benoemingen in strijd de regeling waren rechtsgeldig, maar de vennootschap moest in het bestuursverslag uiteenzetten waarom werd afgeweken van de regels en welke maatregelen de vennootschap zou nemen om in de toekomst wel aan de regeling te voldoen.

Wat moeten grote ondernemingen doen tijdens de overgangsperiode?

De regering heeft niet aangegeven welke regels van toepassing zijn totdat de nieuwe wet in werking is getreden. Gezien de maatschappelijke discussie in Nederland over dit onderwerp en het feit dat de regering heeft aangekondigd met strengere regelgeving te komen, achten wij het raadzaam om gedurende deze overgangsperiode in overeenstemming met de vervallen wettelijke streefcijferregeling te blijven handelen, hoewel dit niet verplicht is.

De SER adviseert invoering van een verplicht diversiteitsquotum voor beursvennootschappen

De regering neemt met het aangekondigde wetsvoorstel het volledige advies van de Sociaal-Economische Raad (SER) over. In maart 2018 heeft de regering geconcludeerd dat de wettelijke streefcijferregeling niet het gewenste effect heeft gehad. De regering baseerde zich daarbij op een evaluatie van de wettelijke streefcijferregeling en een aantal recente studies naar diversiteit in de top van het bedrijfsleven. In juni 2018 heeft de regering daarom advies gevraagd aan de SER over maatregelen die genderdiversiteit in de top van het bedrijfsleven kunnen vergroten. In september 2019 heeft de SER haar eindrapport gepubliceerd.

De SER adviseert het invoeren van een verplicht 'ingroeiquotum' van 30% vrouwen en 30% mannen voor de raad van commissarissen van beursvennootschappen. Volgens de definitie die de SER hanteert, zijn beursvennootschappen: (i) alle vennootschappen met statutaire zetel in Nederland waarvan de aandelen of certificaten van aandelen zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt of een daarmee vergelijkbaar systeem, (ii) alle vennootschappen met statutaire zetel in Nederland en een balanstotaal van meer dan EUR 500 miljoen, waarvan de aandelen of certificaten zijn toegelaten tot de handel op een multilaterale handelsfaciliteit of een daarmee vergelijkbaar systeem.

Zolang de beursvennootschap niet voldoet aan het 30% quotum, zou ingeval van een vacature uitsluitend een lid van het ondervertegenwoordigde geslacht kunnen worden benoemd. Iedere andere benoeming zou nietig zijn en de vacature zou open blijven (het ‘lege stoel'-principe).

De SER adviseert overigens geen invoering van een diversiteitsquotum voor het bestuur of het senior management van beursvennootschappen.

De SER adviseert aanvullende maatregelen voor grote vennootschappen

De SER adviseert ook om alle grote vennootschappen te verplichten om:

• 'passende en ambitieuze' streefcijfers op te stellen voor het bestuur, de raad van commissarissen (met uitzondering van beursvennootschappen), en senior management. Een passend en ambitieus streefcijfer betekent volgens de SER dat bij vacatures in het bestuur of de raad van commissarissen zonder vrouwen in principe ten minste één vrouw wordt benoemd. Bovendien mag het streefcijfer niet lager zijn dan het bestaande percentage vrouwen en het streefcijfer moet progressief zijn. De vennootschap zou hiervan alleen wegens gegronde redenen mogen afwijken. Verder zou die afwijking moeten worden gemotiveerd en zou daarover verantwoording moeten worden afgelegd. Het is niet duidelijk wat in dit verband precies wordt bedoeld met 'gegronde redenen' en 'verantwoording afleggen'. Mogelijk zou de vennootschap een en ander uiteen moeten zetten in het bestuursverslag zoals ook het geval was bij de vervallen wettelijke streefcijferregeling.
• een plan op te stellen hoe deze streefcijfers kunnen worden gerealiseerd.

Een grote vennootschap is een N.V. of B.V. die aan ten minste twee van de volgende drie criteria voldoet: (i) een balanstotaal van meer dan EUR 20 miljoen, (ii) een netto-omzet van meer dan EUR 40 miljoen en (iii) een gemiddeld aantal van 250 of meer werknemers gedurende het boekjaar.

Volgens de SER zouden deze aanvullende maatregelen ook moeten gelden voor de publieke en semipublieke sector. In dat geval zou de overheid moeten bepalen voor welke instellingen een verplicht ingroeiquotum zou gelden en welke instellingen zelf streefcijfers zouden moeten vaststellen.

Discussie over diversiteit wordt breder

Naast genderdiversiteit, strekt het maatschappelijke debat in Nederland zich in toenemende mate uit tot andere vormen van diversiteit bij de selectie van senior management. Wij verwijzen in dit verband naar de vorige week door Wolters Kluwer uitgebrachte bundel 'Diversiteit'. In deze bundel is het onderzoek van Paul de Vries en Orçun Ersungur naar LHBTI-diversiteit in de boardroom opgenomen.