Wet Arbeidsmarkt in Balans aangenomen door Eerste Kamer

28 mei 2019

De Eerste Kamer heeft vandaag de Wet Arbeidsmarkt in Balans (Wab) aangenomen. Ondanks eerdere kritiek over de timing van de Wab en het verzoek om de evaluatie van de WWZ en het rapport van de commissie Borstlap over meer fundamentele aanpassingen van de regelgeving rond arbeid af te wachten, kreeg het wetsvoorstel de steun van de meerderheid in de Eerste Kamer. Hierbij werden twee moties aangenomen. De eerste zorgt ervoor dat een ontslag als gevolg van werkweigering in verband met gewetenbezwaar nooit onderdeel kan zijn van de cumulatiegrond. De tweede motie verzoekt de regering om voor de zomer van 2019 te komen met een uitwerking van voorstellen voor een nieuw ZZP-beleid met adequate bescherming voor de onderkant van de arbeidsmarkt.

Wab

De Wab beoogt flexibele arbeid minder aantrekkelijk te maken waardoor werkgevers geprikkeld worden om werknemers eerder een vaste baan te geven. Dit moet onder andere worden bereikt door de WW-premie te verhogen voor werkgevers die veel gebruikmaken van flexibele arbeidskrachten en door de verschillen tussen contractvormen te verkleinen. Hiertoe wordt onder andere:

• de ketenbepaling (weer) verlengd van twee naar drie jaar
• de rechtspositie van oproepkrachten versterkt doordat de werkgever een oproepkracht na twaalf maanden een arbeidsovereenkomst voor een vast aantal uur op basis van het in dat jaar gemiddeld aantal gewerkte uren moet aanbieden. Ook zal de werkgever oproepkrachten minstens vier dagen van tevoren moeten oproepen en houden de oproepkrachten recht op loon als het werk minder dan vier dagen van tevoren wordt afgezegd
• de concurrentie via arbeidsvoorwaarden bij payrolling aangepakt door payrollwerknemers dezelfde arbeidsvoorwaarden als werknemers te geven. Ook krijgen payrollwerknemers het recht op een adequate pensioenregeling
• de cumulatiegrond in het ontslagrecht ingevoerd
• de transitievergoeding voor werknemers met een dienstverband van langer dan tien jaar verlaagd van een half maandsalaris voor ieder dienstjaar naar een derde maandsalaris. Hier tegenover staat dat werknemers al vanaf hun eerste werkdag recht op een transitievergoeding krijgen in plaats van na twee jaar
• een WW-premiedifferentiatie naar contractvorm ingevoerd

De wet treedt op 1 januari 2020 in werking met uitzondering van de nieuwe pensioenregeling voor payrollwerknemers. Deze treedt een jaar later in werking, zodat de sector meer tijd heeft om de regeling op te zetten.

Spoorboekje

Omdat tijdens de plenaire behandeling bleek dat de Eerste Kamerleden bezorgd waren over het zogenoemde "waterbedeffect" waarbij verlichting door een maatregel op één plek kan leiden tot nieuwe knelpunten elders, zond Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid afgelopen vrijdag een "spoorboekje" naar de Eerste Kamer. Hierin verduidelijkt Koolmees hoe de Wab past in zijn andere plannen voor de hervorming van de arbeidsmarkt. 

Een van de kernonderdelen uit het Spoorboekje is het eerder gepresenteerde programma "Een leven lang ontwikkelen" dat ook geldt voor flexibele arbeidsrelaties. De focus ligt op investeren in scholing en ontwikkeling tijdens de loopbaan zodat mensen duurzaam inzetbaar blijven op de arbeidsmarkt.

Het kabinet wil met het programma inzichtelijk maken welke scholingsmogelijkheden mensen hebben, stimuleren dat iedereen een individueel leer- en ontwikkelbudget tot zijn of haar beschikking heeft en hiervoor de juiste randvoorwaarden bieden. Een ander onderdeel betreft het akkoord dat met werkgevers en werknemers is gesloten over het verlichten van de verplichtingen bij ziekte en arbeidsongeschiktheid. Dit omvat o.a.

• de "MKB verzuim-ontzorg-verzekering" die, naast de dekking van het financiële risico, de kleine werkgever helpt bij de verplichtingen en taken rond de loondoorbetaling bij ziekte
• een financiële tegemoetkoming voor kleine werkgevers voor de kosten van het tweede loondoorbetalingsjaar doordat zij met ingang van 2021 een "loondoorbetalingskorting" op de premieheffing kunnen krijgen
• de maatregel dat vanaf 1 januari 2021 het medisch advies van de bedrijfsarts leidend zal worden voor de toets of werkgever en werknemer aan hun re-integratie verplichtingen hebben voldaan. Hierdoor wordt voorkomen dat de verzekeringsarts tot een afwijkend oordeel komt.
• de maatregel dat het arbeidsongeschiktheidspercentage van een WIA-gerechtigde vanwege inkomsten gedurende vijf jaar niet wordt verlaagd. Daarmee hebben mensen die vanuit de WIA aan het werk gaan meer zekerheid dat ze kunnen werken zonder dat ze het risico lopen dat ze er later in inkomen op achteruit gaan.

Tot slot neem het kabinet maatregelen die ervoor zorgen dat bovenstaande maatregelen in de werkgever-werknemer relatie niet leiden tot een waterbedeffect naar zzp’ers. Het gaat dan om maatregelen die zijn gericht op het voorkomen van schijnzelfstandigheid en het bieden van duidelijkheid over de aard van de arbeidsrelatie, zoals het per 1 januari 2019 verduidelijkte gezagscriterium en de webmodule op basis waarvan opdrachtgevers een opdrachtgeversverklaring kunnen verkrijgen als uit de beantwoording blijkt dat er geen sprake is van een dienstbetrekking.

Minister Koolmees is van mening dat het risico op een waterbedeffect sterk wordt beperkt door deze integrale aanpak en doordat de maatregelen ingaan in een kort tijdsbestek.

Bron: Eerste Kamer 28 mei 2019